Rozwój budownictwa pasywnego, energooszczędnego w Polsce

Od kilkunastu lat obserwuje się w Polsce wzrost liczby inwestycji wchodzących w zakres budownictwa pasywnego i energooszczędnego. Czym się charakteryzują tego typu budowle? Jakie były początki tego typu budownictwa i jaka jest perspektywa ich dalszego rozwoju na polskim rynku? Tego i wiele więcej dowiesz się z poniższego artykułu.

Misja budownictwa energooszczędnego

Współczesne społeczności wyróżnia troska o środowisko naturalne. Szeroko rozumiana ekologia wdziera się do wielu dziedzin życia. Nie inaczej stało się w przypadku budownictwa – szukano sposobów na to, by zwiększać efektywność energetyczną nowo budowanych domów, tym samym zmniejszając ich zapotrzebowanie na energię, a w efekcie – zmniejszać koszty związane z eksploatacją mieszkań. Dzisiaj misja ta jest możliwa do realizacji. Buduje się domy energooszczędne i pasywne, dzięki którym możliwe jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla i innych zanieczyszczeń.

Dom energooszczędny – co to takiego?

Domy energooszczędne to nowoczesne domy charakteryzujące się niskim zużyciem energii. Są to najczęściej budynki piętrowe lub parterowe, ale znaleźć można również projekty domów z poddaszem użytkowym. Zapotrzebowanie na ciepło dla domu niskoenergetycznego kształtuje się na poziomie od 30 do 60 kWh/m²/rok. Dla porównania, zapotrzebowanie na ciepło dla budynków konwencjonalnych budowanych wynosi około 120 kWh/m²/rok.

Czym jest dom pasywny?

Podstawową wartością, która wyróżnia dom pasywny jest bardzo niskie zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania – poniżej 15 kWh/m2/rok. Jak łatwo policzyć – jest to czterokrotnie mniej niż dla domu energooszczędnego i aż 8-10-krotnie mniej w stosunku do budowanego tradycyjnymi metodami.

Historia powstania domów pasywnych

Koncepcja tego typu budowy domów energooszczędnych pojawiła się w Europie już w latach osiemdziesiątych. W 1988 roku dr Wolfgang Feist wraz z pracownikami Instytutu Mieszkalnictwa i Środowiska opracował pierwsze założenia do budynku pasywnego.

Pierwszy projekt budynku pasywnego powstał na początku lat dziewięćdziesiątych w Darmstadt w Niemczech.
W 1996 dr Wolfgang Feist powołał do życia niezależną jednostkę badawczą pod nazwą Instytutu Domów Pasywnych w Darmstadt (PHI). Instytut ten jest główną organizacją zajmującą się opracowywaniem wysokowydajnych rozwiązań oszczędności energii w budownictwie.

Co więcej, naukowcy pomagają wdrażać ideę domów pasywnych i zajmują się optymalizacją komponentów do ich realizacji. Dzielą się swoją wiedzą – organizują konferencje, szkolenia i targi.

Pierwszy dom pasywny

Pierwszy dom pasywny powstał w 1991 roku w Niemczech w mieście Darmstadt w dzielnicy Kranichstein. Zaprojektował go zespół architektów: Bott, Riddera i Westermeyer, wykorzystując standardy dr Wolfganga Feista i prof. Bo Adamsona.

Był to budynek szeregowy z czterema mieszkaniami, z których każde miało powierzchnię 156 metrów kwadratowych. Projekt był finansowany przez niemieckie Ministerstwo Gospodarki i Technologii.

Tak więc można rzec, że podczas budowy domu w Darmstadt powstała główna koncepcja budownictwa pasywnego. W 1998 roku została wsparta przez Unię Europejską.

Rozwój domów pasywnych w Europie

Nie trzeba było długo czekać, aby idea budownictwa pasywnego rozpowszechniła się na terenie całych Niemiec, a także w innych krajach niemieckojęzycznych i skandynawskich. Pod koniec 2008 roku było ich 15000-20000 (dane według Instytutu Domów Pasywnych Fiesta). W sierpniu 2010 roku w Europie powstało ok. 25000 tego typu budynków.

W Niemczech możliwe jest to przede wszystkim z uwagi na liczne przywileje, które sprawiają, że koszt budowy domu pasywnego nie jest bardzo wysoki. Mowa przede wszystkim o bonusie ekologicznym, a także o uprzywilejowanych stopach oprocentowania, które realizuje niemiecki Bank Odbudowy w ramach programu subsydiowania budownictwa pasywnego.

Koszt budowy domów pasywnych i energooszczędnych

Dzięki wspomnianym wyżej udogodnieniom coraz więcej inwestorów decyduje się na budowę domu w standardzie pasywnym, gdyż jego koszty wynosiły zaledwie 3-8 procent więcej w stosunku do tradycyjnych rozwiązań. W Polsce była to znacznie większa różnica. Szacuje się, że to 8-15%, a według niektórych danych nawet do 35% więcej w stosunku do budowy domu w technologii standardowej.

Oczywiście wraz z rozwojem budownictwa energooszczędnego, a zwłaszcza pasywnego, pojawia się coraz więcej firm, które są w stanie wybudować dom w takim standardzie zgodnie ze sztuką. Dzięki temu koszty również maleją. Pojawia się coraz więcej przedsiębiorstw, które zajmują się produkcją elementów: stolarki okiennej i drzwiowej, urządzeń i instalacji, materiałów budowlanych, które sprawią, że dom będzie mógł uzyskać standard budynku pasywnego.

Domy pasywne w Polsce

W Polsce powstał pierwszy pasywny dom powstał w 2004 roku w Wólce pod Warszawą. Ma powierzchnię użytkową 206 m2, a wskaźnik energii potrzebnej do ogrzewania wynosi 15 kWh/m2/rok.

Jednak pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej certyfikowany dom pasywny wybudowano w 2006 roku. Wybudowano go w Smolcu pod Wrocławiem. Obiekt powstał z inicjatywy biura projektowego Ludwiki i Miłosza Lipińskich „Lipińscy Domy” przy współpracy z Instytutem Budynków. To dom jednorodzinny o powierzchni 133 m2. Przy sezonowym zapotrzebowaniu na ciepło wynoszącym 15 kWh/m2/rok. To model pokazowy. Koszt jego wybudowania był o 37% wyższy niż wówczas potrzeba było mieć na budowę tradycyjnego domu o podobnych gabarytach.

W Polsce wybudowano też dwa obiekty użyteczności publicznej w standardzie pasywnym. Jest to hala sportowa w Słomnikach koło Krakowa oraz pierwszy w Europie kościół pasywny na Równi Szaflarskiej w Nowym Targu.

Dofinansowanie do domów pasywnych w Polsce

W 2013 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczął program dopłat dla budynków energooszczędnych w odniesieniu do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, która zobowiązała państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od końca 2020 roku wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”.

Program przede wszystkim ma na celu przygotowanie inwestorów, projektantów, producentów materiałów budowlanych i wykonawców do wymagań Dyrektywy, skierowany jest do osób fizycznych budujących dom jednorodzinny lub kupujących dom/mieszkanie od dewelopera.

Dofinansowanie ma formę dotacji w formie częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę/zakup domu lub zakup mieszkania. Jednak wypłacana jest dopiero po zakończeniu realizacji, a przede wszystkim – po potwierdzeniu uzyskania przez budynek wymaganego standardu energetycznego.

Rozwój budownictwa pasywnego, energooszczędnego w Polsce

Dzięki wspomnianym dopłatom, a także zwiększeniu ilości firm budowlanych i przedsiębiorstw produkujących materiały, sprzęty i instalacje, które pomagają wybudować domy w standardzie pasywnym, nie mówiąc o Dyrektywie Unii Europejskiej, która wręcz narzuca obowiązek budowania tego typu budynków jest szansa, że w Polsce z roku na rok będzie powstawało coraz więcej tego typu domów. Co więcej ich koszt będzie malał, różnica w cenie pomiędzy tradycyjnym a pasywnym będzie się zacierać, a zwrot poczynionych kosztów będzie się zwracał znacznie szybciej podczas jego użytkowania.